Tien jaar geleden werd
Eva Deelman, 14 jaar, in een Nederlandse plattelandsomgeving vermoord. Het zou
om een lustmoord zijn gegaan. Wie de moord gepleegd heeft, kon nooit worden
opgehelderd. Iedereen in het dorp gaat verder met leven, al is het leven voor Eva’s
ouders en broer Jan nooit meer hetzelfde geworden. Eva’s ouders gingen uit
elkaar, en Eva’s moeder kan niet stoppen met rouwen om haar dochter. Ze is nog
slechts een schim van wie ze ooit was. Voor haar blijft iedere man uit het dorp
verdacht.
Alles verandert
opnieuw als Jan Deelman, nu 18, verkering krijgt met Lineke, de dochter van een
boer uit de buurt. Zij vormt een gezin
met haar vader Arend, moeder Aline, en Steven, haar broer van 18. Jan is net
als Linekes broer Steven, nogal een eenzaat. Jan en Steven zaten bij elkaar in
de klas toen Jans zus werd vermoord.
Een proloog met een dood lichaam
In de proloog van dit
boek, zien we het dode lichaam van een meisje, achtergelaten in een maïsveld,
aan het eind van de zomervakantie. Van den Berg laat de taal in haar boek de
sfeer bepalen: “Zo bedrieglijk kan rust zijn. Een zondagmorgen, eind augustus,
zelfs de vogels zwijgen nog. Het eerste licht maakt het donker doorzichtig als
gewassen inkt.”
Veel blijft onder de oppervlakte
Veel meer dan de vraag
“wie heeft Eva Deelman vermoord en waarom?” is dit een boek waarin erg veel
onder de oppervlakte blijft, en gaat het vooral over knappe karakters scheppen
en hoe ze met elkaar omgaan, of ook hoe ze dat niet doen. Door de manier van
vertellen, en door de bijna poëtische taal, zit er in “Dingen die niet mogen”
een constante dreiging, maar breekt ze nooit door. Dat kan voor sommige lezers
die zich aan een thriller verwachten omdat er een meisje vermoord is, een
serieuze domper zijn, terwijl lezers die meer psychologische karakterschetsen
willen, van dit boek zullen snoepen.
Zelf wist ik niet wat
ik kon verwachten, of wat ik verwachtte: Vooral de hardheid en hoe die overkomt
op de personages onderling, trof me. Of hoe je met heel weinig woorden heel erg
suggestief kunt zijn naar de lezer, zodat die zelf al dan niet eindjes aan elkaar
kan knopen.
Aline en Arend
Als Aline 14 is,
leert ze op de kermis haar latere echtgenoot Arend kennen. Hij was 9 jaar
ouder dan zij. Ze was destijds verplicht om met hem te trouwen, zo ging dat als
je zwanger werd. Dat dat Arend tegen de borst stootte, en dat ze ineens veel
meer aandacht had voor hun zoon Steven, is iets waar ze niet met elkaar over
kunnen praten. Arend heeft Aline van in het begin duidelijk gemaakt: vraag niet
naar mijn gevoelens, laat me het liefst gewoon met rust.
Steven staat heel
anders in het leven dan Lineke: Hij speelt viool, en heeft dat al in zich van
toen hij een kind van drie was. Zijn moeder merkte op dat hij gebiologeerd naar
de radio luisterde als er een viool te horen was. Hij hangt heel erg aan zijn
moeder, maar is tegelijk ook erg zelfstandig, en merkt dingen op in hun gezin
die de lezer zelf ook opmerkt, maar die Aline niet kan of wil opmerken. Meer
dan eens botsen Steven en zijn vader daarover. Voor Arend kan Steven niets goed
doen, en zijn dochter Lineke is een vaderskind. Voor haar plantte hij een heel
veld zonnebloemen, hoewel dat voor Lineke niet zou hoeven. Lineke is naar haar
moeder genoemd, zonder dat zij daar iets over te zeggen had.
Oude personages?
Het is enigszins een
vreemde gewaarwording: hoewel “Dingen die niet mogen” zich in het nu afspeelt,
lijken de personages veel ouder dan Sabine van den Berg ze in leeftijd heeft
neergezet: het is amper te geloven dat Aline maar halfweg de dertig is, en dat
Arend dan een jaar of 44 is. Toen ik het boek las, kwamen Aline en Arend op me
over als waren het beiden zestigers. Dit is misschien iets wat het leven op het
platteland zich meebrengt.
Knap gecomponeerd verhaal
Sabine van den Berg
schreef met “Dingen die niet mogen” een knap gecomponeerd verhaal. Afwisselend
per hoofdstuk laat ze Lineke of haar moeder aan het woord over de dingen die in
hun leven gebeuren. Door het verhaal op deze manier te vertellen, blijft de
lezer de hele tijd geboeid, en wordt het verhaal op geen enkel moment saai of
langdradig.
Dingen die niet mogen
/ Sabine van den Berg.- Amsterdam : Augustus, 2016.- 189p.- ISBN 978
90 254 4678 9
