Wat is dood? Hoe ga je ermee om?

In “Nooit is voor altijd” volgen we een jongetje dat net als in “Groter dan een droom” van Jef Aerts, zijn zusje heeft verloren. Het jongetje uit “Nooit is voor altijd” is beduidend wat ouder dan het jongetje van Aerts en Törnqvist.

“Nooit is voor altijd” gaat expliciet in op de gevoelens van een jongetje dat graag met zijn zusje heeft gespeeld: doktertje, blindemannetje, zakdoekje leggen. Maar zijn zusje is het best in verstoppertje spelen. Misschien heeft ze zich nu ook verstopt. De jongen vraagt het aan zijn ouders. Zijn ouders hebben verdriet. Dat kan de jongen zelfs aan hun knieën zien.

Zus is niet verstopt. Wat er dan wel met haar aan de hand is, en waarom ze weg is, weet hij niet. Zijn ouders zijn gebogen, en zijn vader is er goed in om zich te verstoppen. Tot zijn ouders hem op een dag zeggen dat zijn zus dood is: “zusje is dood”. “Is het een spel?” “Het is echt”. Op zijn vraag wanneer ze terugkomt, krijgt de jongen een oneindig antwoord.   Ze komt nooit meer terug. “Nooit is voor altijd”.

Mama zegt dat zusje een ster is.

“Nooit is voor altijd” kan een zeer beklemmend boek zijn. Gevoelens worden expliciet benoemd. Ook wanneer de jongen vraagt wat dood is, neemt de vader geen blad voor de mond, en toont hij zijn zoon een dode eekhoorn. “Dat is dood”. De jongen vindt het niet eng, en kan zich nu iets bij “dood” voorstellen. De eekhoorn verdwijnt langzaam, terwijl zijn pluimstaart net dikker wordt.

De mensen op straat lopen mama, papa en het naamloze jongetje met een boog voorbij. Mama zegt dat dat komt omdat ze de dood een beetje bij zich dragen.

Het jongetje wil zo graag naar zijn zusje toe. Hij bedenkt een plannetje. Hier krijgt het boek de allures van de Bijbelse ladder die tot aan de hemel rijkt, en weer terug. Want dat is wat de jongen doet. Als ze af is, klimt hij erop. En dan gaat het mis. Op de illustratie is: “Help! Ik val!” geschreven, terwijl de tekst op de volgende bladzijde vertelt dat hij verder klimt. Hier blijft de lezer in het ongewisse over wat er verder met het jongetje gebeurt.

“Nooit is voor altijd” is een donker boek, ook als je de illustraties bekijkt. Kristof Devos schetst grote prenten, in donkerblauw en rood, waar de treurigheid altijd in aanwezig is.

Door het expliciete karakter van het boek als geheel is “Nooit is voor altijd” misschien geen boek voor iedereen, maar zeker het ontdekken waard.

Nooit is voor altijd /Kristof Devos en Claudia Jong.- Leuven : Davidsfonds, 2013.- ISBN 978 90 5908 472 1 - 9+