Groter dan een droom / Jef Aerts en Marit Törnqvist

Een jongetje zonder naam vraagt zich af wat “dood zijn” betekent. En gaat hij zelf ook dood? Zijn ouders leggen hem uit dat hij ooit wel zal doodgaan, maar nu nog niet. En dat het als dromen is, maar dan groter.

Dit jongetje is zijn zusje verloren, nog voor hij zelf geboren werd. Hij heeft haar dus nooit gekend. Jef Aerts en Marit Törnqvist geven het kleine jongetje en zijn zus vorm in een poëtisch verhaal en schitterende prenten.

Wat het jongetje vertelt, over hoe zijn foto er een is in kleur, en zijn zus een foto heeft die grijs is met een gele gloed, wordt door Törnqvist vormgegeven. Ze geeft de woonkamer waar het jongetje aan tafel zit en marsepein eet, meteen een kat mee, die slaapt op een stoel. Op tafel liggen dobbelstenen van misschien een opgeruimd gezelschapsspel dat niet in Aerts’ tekst voorkomt.

Een klein verhaal wordt dankzij Jef Aerts en Marit Törnqvist groot. Samen maken ze van “Groter dan een droom” een juweel van een boek. Over de dood van je grote zus die je nooit hebt gekend, maar die wel in je dromen en je gedachten kan zijn. Want dat is precies wat bij dit jongetje zonder voornaam gebeurt.

Zijn ouders missen zusje ook, maar zij vragen zich alleen af wat er zich in het hoofdje van hun zoon afspeelt. Maar ze zijn wel aanwezig, om op zijn vraag over wat “dood zijn” is. Groter dan een droom, dus.

Zus brult soms zo hard dat het bijna verstaanbaar wordt. En toch is haar luidste gil maar een zuchtje.

’s Nachts komt zus haar broer halen, om te fietsen. En als de maan helemaal beneden is, keren ze terug naar huis.

Het jongetje vertelt dat hij “die avond” niet in slaap kan vallen.  De lezer kan de lezer zich echter wel voorstellen dat hij over zijn zus droomt, en hoe ze samen fietsen. De droom wordt op wonderlijke wijze vormgegeven door Marit Törnqvist.

Zus’ wereld is groen met bruin- en paarstinten. De vogels die uit de bomen gejaagd worden duiden op prachtige natuur. Soms wordt de droom erg triest, wanneer zus haar broertje het kamertje van het ziekenhuis toont. Waarom zus in het ziekenhuis was, wordt niet verteld, maar dat is goed zo. De focus ligt zo op de droom van het jongetje.

Wanneer hij met zijn zus op het kerkhof aankomt, herkent hij die plek: soms legt hij er met papa bloemen neer: “Hier bewaar ik mijn skelet”, zegt zus. Meteen wordt door dit ene zinnetje dit boek lichter.

Het kleine jongetje vraagt zich heel veel af dingen af over dood zijn, en weet alleen dat “dood zijn” gesprekken kan doen stilvallen. En door aan jou te denken, kan je mensen elkaar in de armen doen vallen, en doen huilen. Voor zijn zus heeft hij ook vragen: is het stil onder de grond? Of is er soms muziek?

“Groter dan een droom” is geen gemakkelijk prentenboek. Het is een krachtig boek, waarin tekst en prenten elkaar aanvullen, en het verhaal een aparte sfeer meegeven. Jonge lezers die al met dood te maken kregen, zullen hier zeker steun in vinden. Omwille van de krachtige prenten, en omwille van de subtiele humor die Jef Aerts zijn personages meegaf.

De vragen die het jongetje zich over de dood stelt, zijn groot, en tegelijk zo gewoon. Jef Aerts schreef een boek waarbij de angst om de dood helemaal afwezig blijft. Vragen kunnen, en samen geven auteur en illustrator het jongetje een zeer mooie droom. 

Groter dan een droom / Jef Aerts en Marit Törnqvist.- Amsterdam : Querido, 2013.- Prentenboek.- 978 90 451 1401 9

"Fiets" van Herman van Veen maakt mijn recensie misschien wel overbodig.