rauw en realistisch debuut van Beau Charlotte: Als ik er niet meer ben

 "Als ik er niet meer ben" van Beau Charlotte is een avontuurlijk, fascinerend, eng, realistisch, saai, en soms zielig boek. Saai omdat je kunt voelen hoe de soldaten zich tijdens lege dagen aan het front moeten voelen, avontuurlijk omdat jongeren WOI zien als iets groots, en waarin ze iets kunnen betekenen. Dat het soms anders zal uitdraaien is triest en soms zielig en eng.

Douglas

Douglas McMorrow, 16 jaar als het verhaal in 1914 begint in de Schotse Hooglanden, woont alleen met zijn vader Angus. Douglas' moeder is al lang geleden overleden, en zijn vader heeft het daar ontzettend moeilijk mee. Hij vlucht weg in de drank, waardoor de relatie met zijn zoon allerminst hartelijk is te noemen. Douglas is hier zeer ongelukkig over, en denkt na over hoe hij deze situatie kan ontvluchten. Aan het begin van het verhaal is zijn grootvader, met wie hij een heel goede band heeft, er nog. Hij heeft een warme stem, en wanneer we Douglas zittend aantreffen aan het loch (meer), merken we op dat de relatie tussen grootvader (die zijn dochter heeft moeten afgeven) en kleinzoon zeer hartelijk en warm is. Als hij sterft, heeft Douglas niets dat hem nog aan het dorp bindt. Samen met Lachlan Gray, een jongen die hij amper kent en vice versa, maar die wel van elkaar weten wie hun ouders zijn, zoals dat gaat in een kleine dorpsgemeenschap, meldt hij zich aan om soldaat te worden tijdens WOI. Dat ze daarvoor eigenlijk nog te jong zijn, wordt omzeild.

Douglas McMorrow is de hoofdpersoon. Vanuit zijn "Ik"perspectief wordt het verhaal verteld.

Twee meisjesrollen

"Als ik er niet meer ben" heeft maar twee meisjesfiguren, Gracie, die op het moment dat het verhaal begint, 12 jaar is, en waarvan je kunt merken dat ze de wat oudere Douglas wel zou zien zitten, en Douglas' dode moeder. Misschien zou het wel fijn zijn om toch iets meer over Gracie of over Douglas' moeder te weten te komen, hoewel we doorheen het verhaal wel een serieuze inkijk krijgen op hoe erg Douglas op zijn moeder lijkt. Hij is gevoelig, bang voor water, en leest veel. We zullen hem ook weten reflecteren over het hoe en waarom hij aan het Front aanwezig is.

"Als ik er niet meer ben" speelt zich af in de Schotse Hooglanden en in Frankrijk aan het front. Het trainingskamp voor de soldaten naar het front vertrekken, bevindt zich in Engeland.

Beau Charlotte schrijft zeer levendig, en laat je als het ware zien wat ze schrijft. Dat maakt dat ik dit gruwelijke verhaal zeer graag gelezen heb. Ze werkt haar personages zeer goed uit, ook al laat ze alleen maar de omgeving van Douglas aan het woord, met Kapitein Lewis als favoriet van Douglas. Maar wie is hij? Ook dat komt mooi naar voor, zonder dat het tranentrekkerig wordt, ook als er iets naar boven komt dat de Kapitein liever anders had gezien.

Saving Private Ryan: de film van Steven Spielberg in boekvorm voor jongeren

Net dat laatste maakt dat ik toch wel een beetje op mijn honger bleef zitten, want over dat kantje wordt verder niets meer gezegd, of wordt niet meer verder uitgewerkt. Dat vind ik wel jammer. Ik blijf hier bewust vaag, want ook dat laat zien hoe Beau Charlotte haar personages body meegeeft. Ook had ik tijdens het lezen meermaals het gevoel dat dit boek de boekvorm van "Saving Private Ryan" is: boordevol actie, die ik als ik een film kijk niet snap, of niet snap waar alles vandaan komt omdat je in films tempo MOET maken om alles in twee of drie uur verteld te krijgen.

In "Als ik er niet meer ben" had ik dat gevoel niet heel erg: er is tijd om te herlezen, en om mee te leven met wat de personages overkomt. Daardoor is dit boek ook echt "een boek aan het front" en is het dat wat je krijgt. Het begin van het boek maakt dat je wel goed de achtergrond van Douglas meekrijgt. Dat hij samen met Lachlan Gray naar het front trekt is goed voor hen beiden. De nevenfiguren als Richard, Francis en Jonathan (Jonny) krijgen mee dat ze Engels zijn, en (dus) wat snobistisch. Maar ook dit gegeven kan dit oorlogsverhaal goed dienen, en past uitstekend bij het verhaal.

Tom Hanks en Michael Morpurgo

Voor mensen die "Saving Private Ryan", de film uit 1998 van Steven Spielberg met Tom Hanks als hoofdpersonage zagen en daar graag eens een boek voor jongeren bedoeld over zouden willen lezen is "Als ik er niet meer ben" uitstekend leesvoer. Voor mensen die meer houden van de boeken van Michael Morpurgo kan dit boek ook fijn zijn.

Als ik er niet meer ben / Beau Charlotte.- Hasselt : Clavis, 2020.- 200p.- ISBN 978 90 448 3915 9