zondag 25 augustus 2024

Zomerlezen (5): Markies van Katrien Van Hecke


⇒ Wat is Zomerlezen?

"Markies" van Katrien Van Hecke is een avontuurlijk, interessant, mooi en ontroerend boek voor kinderen die van honden houden. De hond in dit boek wordt gevonden door Rémi in 1913. Samen met zijn moeder woont hij in een Gents beluik dat De Konijnenpijp heet. Hij woont in de Goudensterstraat.

De hemel past precies in ons bovenraam. Iedere avond tuur ik naar de maan tot ik honingmelk op mijn tong proef. Soms glinstert de Hondster zo fel dat ik honderd kleuren zie. Alleen sneu dat de Gouden Ster nooit verschijnt. Terwijl ze toch ergens boven bengelt. Anders heette onze straat toch niet Goudensterstraat?

Michael Olbrechts geeft gestalte in grijstinten aan zowel Rémi, zijn vriend Jefke en Markies. Alleen de voorplat van dit boek is in kleur. Die geeft goed weer dat de hond de ster van dit verhaal zal zijn. De illustraties laten hoofd- en bijfiguren zien, zodat de lezer die dat wil, zich ook een beeld kan vormen van hoe de personages er zouden kunnen uitzien. De illustraties zijn ietwat cartoonesk, maar geven de tekst een zekere lichtheid mee.

Rémi is 11 als dit verhaal in 1913 begint. Hij woont samen met zijn moeder in een Gents beluik. Dat is een groep huisjes die rond een binnenplaats zijn gebouwd, en waar je geen eigen sanitair hebt. Je woont er gewoonlijk op kosten van je baas. Remi's moeder werkt in de vlasnijverheid, en staat er aan de "natte continue": dat is zwaar werk en ze hebben het niet breed. Zijn vader is uit beeld verdwenen. Rémi zal na dit schooljaar ook in de fabriek moeten gaan werken, en dat ziet hij niet zitten. 

Het stikt in de buurt waar hij woont van de ratten. Wanneer hij weer eens op de loer ligt om er een te vangen begint het verhaal: "Vandaag zit het geweldig mee: op klaarlichte dag, op drie meter afstand, ligt er een rat voor het grijpen. Zó'n knaap ben ik van mijn leven nog niet tegengekomen en ik ben al elf. Omdat hij achter de waterton ligt, zie ik alleen zijn staart. Geen kale worm, maar een harige sliert vol klitten. Recht  uit het riool".

Rémi's moeder ziet een hond in huis niet zitten, en zegt haar zoon dat ze hem naar de zwerfhondenopvang in de buurt moet brengen. Rémi en de hond komen echter terecht bij de politiehondenbrigade. Rémi is vastbesloten om zijn hond te blijven zien. Of dat zal lukken is maar de vraag...

Research om een heel levendig verhaal te schrijven

Katrien Van Hecke heeft zich voor Markies duidelijk uitgeleefd in het onderzoek naar de allereerste hondenbrigade, die in 1899 onder leiding van Ernest Van Wesemael werd opgericht. In 1915 werd ze stopgezet: alle honden van de brigade, een dertigtal, werden opgehaald om in Wereldoorlog I te worden ingezet bij allerlei taken, de een al zwaarder dan de andere. Niemand, ook de dieren had het goed, zo blijkt ook uit dit verhaal. Van Hecke vertelt haar verhaal erg levendig, en het is een feestje om het boek een paar keer na elkaar te lezen. Voor WOI uitbreekt, Markies (die geen deel uitmaakte van de brigade, maar alleen in Van Heckes boek vorm krijgt) is dan een jonge hond van een maand of 9, loopt van mei tot november 1913 de Wereldtentoonstelling in Gent. We krijgen een beeld van toen, en hoe mensen deze festiviteit beleefden. Kort daarvoor verdween ook nog de Gentse dierentuin, die je nu ook al - nog terugvindt in de straatnamen uit de buurt van de dierentuin in Gent, denk aan de Zebrastraat en de Olifantstraat. Geen van deze gegevens komt geforceerd naar voren, en daardoor is "Markies" een zeer goed historisch verhaal. Van Hecke hield zelfs de echte namen van commisaris Van Wesemael, en meneer en mevrouw De Meyer, de inspecteur die samen met zijn vrouw instond voor de verzorging van de honden, aan. Heerlijk. In een ander lettertype kunnen we lezen hoe de honden dachten over de mensen die voor hen moesten zorgen. Op die manier kruipt Van Hecke ook in de hondenkoppen van haar viervoeters (van sommigen bestaan nog foto's), en "hoort" de lezer hen niet blaffen of janken van boosheid, maar praten deze honden met elkaar, en kan de lezer zich misschien voorstellen dat er soms een hels lawaai moet gemaakt zijn door de honden. "Kinnentoef" en "Wezelmalle" zijn twee van de namen van respectievelijk de commissaris en inspecteur. Voor wie wil is er op internet wel wat te vinden als je  Ernest Van Wesemael Googelt.

Markies

Ik moest in eerste instantie een beetje wennen aan het feit dat Katrien Van Hecke een Laekense Herder introduceert, terwijl die geen deel had uitgemaakt van de brigade, maar alleen in haar boek bestond. Ik heb dit boek voor ik aan deze recensie begon, nu echter drie keer gelezen, en werd nog steeds aangenaam verrast. Dat komt omdat Rémi absoluut een personage is dat niet bij de pakken blijft zitten als blijkt dat zijn hond naar het front is moeten vertrekken: hij doet er alles aan om hem terug te vinden. Zo wordt dit boek een verhaal over opgeëiste honden die in WOI erg hard moesten werken, afzagen door het gebruik van mosterdgas en niet wisten wat hen overkwam (natuurlijk niet). Ook deze elementen staan in een ander lettertype als gedachtengangen van de honden, waardoor ze wat aan zwaarte verliezen, en goed te behappen zijn, al wordt de lezer niet vrolijk van wat zowel soldaten/begeleiders van honden, als honden en oorlogsslachtoffers moeten doorstaan.

Een goed jeugdboek, dat is gewoon een goed boek

Dit boek toont aan dat een goed (jeugd) boek ook gewoon een goed boek is, en dat het niet uitmaakt of een volwassene het ook echt goed vindt. Alleen misschien: ik ben helemààl geen fan van "Alleen op de Wereld" van Hector Malot, en nog minder van zijn personage Rémi en zijn hond: ook dit boek komt in één pennentrek voorbij in dit verhaal. Maar ik hou toch meer van Markies en zijn omgeving. Veel minder triest, maar zeker niet minder zwaar qua thematieken.

Het is een must-read voor zowel hondenliefhebbers als voor mensen die graag over (recente) geschiedenis leren. Goed leesbaar voor je als je een jaar of tien bent en al veel hebt gelezen. Het boek heeft dan wel zware onderwerpen, het blijft toch licht van toon. Daardoor is het ook geschikt als je nog niet zoveel leeskilometers hebt gemaakt. Persoonlijk vond ik het heel erg de moeite dat honden in dit boek niet werden vermenselijkt, maar dat ze hond mochten/moesten blijven.

Zomerlezen

zit er weer bijna op. Dit boek kun je als je dat wilt plaatsen in de categorie "Aan het werk" / "Terug naar school", want ook het dier uit dit boek levert zwaar werk, en moet veel leren. Wil je meer tips in deze categorie? Neem dan hier een kijkje. Veel leesplezier!

Ook mijn collega's van Zomerlezen dit jaar geven je tips:



Geen opmerkingen: